Skoro już poruszyliśmy temat parametrów technicznych i światła jako podstawowego elementu procesu fotograficznego, czas na kolejną porcję teorii. Dziś omówimy jedno z podstawowych zagadnień związanych ze sztukami wizualnymi.

KOMPOZYCJA

Często w kontekście fotografii pomija się podstawy kompozycji, przechodząc od razu do kadrowania. Uważam jednak, że ich znajomość zdecydowanie ułatwia nie tylko świadome eksperymenty z kadrem, ale i zrozumienie podstaw jego tworzenia. Dlatego postanowiłem ponownie podrzucić nieco teorii popartej przykładami, abyście przechodząc do praktyki mieli solidne podstawy.
Zacznijmy jednak od początku.
Kompozycja to sposób ustawienia elementów obrazu, tak aby tworzyły całość zgodną z intencją twórcy. Tworzą ją:

• linia (kontur),
• kształt (bryła),
• kolor,
• faktura,
• światłocień,
• perspektywa.

Każdy kadr jest więc mniej lub bardziej świadomą kompozycją fotografowanych obiektów. Celowe zastosowanie tego zabiegu służy natomiast wywołaniu w odbiorcy określonych emocji, od poczucia harmonii i spokoju po niepokój. Bo równie ważny co temat jest sposób jego ukazania.
W fotografii wykorzystywali będziemy kompozycję:

• otwartą wywołującą wrażenie fragmentaryczności i pozwalającą się domyślać wyglądu elementów, które nie zostały pokazane. Ciekawym przykładem zastosowania kompozycji otwartej są typowe dla serwisu Tumblr zdjęcia kobiet na których twarz powyżej ust znajduje się poza kadrem.

• zamkniętą której wszystkie elementy tworzą czytelny, zamknięty układ. Przeciwieństwo kompozycji otwartej.

• dynamiczną oddająca wrażenie ruchu, często za pomocą linii ukośnych . Nie jest równoznaczna z poruszaniem się fotografowanych obiektów. Z powodzeniem można bowiem stosować kompozycję dynamiczną w przypadku architektury, czy zdjęć produktowych.

• statyczną zakładającą ustawienie elementów tak by wyglądały na nieruchome, również w przypadku obiektów w ruchu. Przeciwieństwo kompozycji dynamicznej.

• rytmiczną której istotą jest powtarzalność poszczególnych elementów i detali w określonym porządku, który stanowi rytm.

• symetryczną pozwalającą na wyznaczenie linii (osi symetrii), względem której elementy lub ich fragmenty stanowią swoje lustrzane odbicie.

• asymetryczną, na której nie można określić osi symetrii. Przeciwieństwo kompozycji symetrycznej.

• diagonalna polegającą na akcentowaniu jednej lub kilku osi ukośnych i ograniczeniu kompozycyjnego znaczenia pionów i poziomów.

• horyzontalna, w której akcent kładzie się na jedną lub kilka osi poziomych i ograniczenie kompozycyjnego znaczenia pionów.

• wertykalna z akcentami na jedną lub kilka osi pionowych i ograniczenie kompozycyjnego znaczenia kierunków poziomych. Przeciwieństwo kompozycji horyzontalnej.

Ponadto występują jeszcze w malarstwie kompozycje:

• dośrodkowa, na której obiekty pokazano w sposób wywołujący złudzenie, jakby działała na nie siła dośrodkowa.
• odśrodkowa ukazująca obiekty w sposób wywołujący złudzenie, jakby działała na nie siła odśrodkowa. Przeciwieństwo kompozycji dośrodkowej.
• realistyczna, na której wszystko pokazane jest tak jak to widzimy
• abstrakcyjna nieprzetwarzająca świata realnych przedmiotów, jak najbardziej daleka od obrazowania rzeczywistości
• rzędowa, pasowa i kulisowa, które służyły w czasach prehistorycznych zobrazowaniu odległości między obiektami i z punktu widzenia fotografii nie są istotne.

W ramach ciekawostki mogę dodać, że powyższe zasady znalazły swoje zastosowanie również poza sztukami wizualnymi. Dobrym przykładem są choćby historyczne style architektoniczne, które poza cechami wynikającymi z funkcji, opierają się na matematycznie zdefiniowanych układach kompozycyjnych wszystkich elementów. Podobne poszukiwanie idealnych zależności geometrycznych odnajdziemy w procesie projektowania przedmiotów codziennego użytku, ubrań, elektroniki czy pojazdów.

Na tym kończymy dzisiejsze spotkanie i nie przejmujcie się, jeśli ta lista was nieco przytłacza.  Na początku może być trudno zastosować powyższe zasady w trakcie fotografowania, ale warto o nich pamiętać podczas późniejszej obróbki. O tym jednak opowiem wam już w następnej części poradnika.

Światła życzę i tylko udanych kadrów.
__________________
Partnerem technologicznym cyklu jest Motorola.
Wszystkie zdjęcia i zrzuty ekranu wykonano smartfonami tej marki.