W poprzednich częściach niniejszego Poradnika Fotografii Mobilnej omówiłem parametry sprzętowe, znaczenie światła oraz podstawy kompozycji i kadrowania. Ostatnim z zagadnień teoretycznych są parametry ręcznych ustawień aplikacji aparatu.

USTAWIENIA MANUALNE

Tryb oznaczany często literą M lub określeniem Pro. Przez wielu omijany, choć mógłby kompletnie odmienić to w jakim stopniu wykorzystują aparaty w swoich smartfonach. Odpowiedzmy sobie jednak na początek na pytanie: po co się tego w ogóle uczyć?
Główną zaletą ustawień manualnych jest większa kontrola nad procesem fotograficznym. Nawet najlepszy program nie jest bowiem w stanie odczytać intencji użytkownika. Kiedy w kadrze znajdzie się człowiek z psem na plaży, sztuczna inteligencja zacznie wybierać między trybami „krajobraz/plaża”, „portret”, „sport” i „zwierzęta”. Daje nam to zaledwie 25% szans na prawidłowe parametry i udane zdjęcia. Dlatego, nawet jeśli zastaniecie przy automatyce, warto przyswoić sobie ustawienia manualne, żeby móc w razie czego poprawić zdjęcie na miejscu zamiast żałować, że nie wyszło.

USTAWIENIA OSTROŚCI

Umożliwiają przestawienie systemu automatycznego ustawiania ostrości AF (autofocus) na ręczny MF (manual focus). Pozwala on na określenie z góry w jakiej odległości od telefonu będziemy widzieli ostry obraz. To nic innego jak odpowiednik pierścienia ostrości obiektywów tradycyjnych aparatów fotograficznych. Minimalna odległość ostrzenia oznaczana jest kwiatkiem, a maksymalna ikoną gór. Przesuwanie znacznika między nimi pozwala ustawić wartości pośrednie.
Funkcja przydatna, zwłaszcza kiedy układ automatycznego ustawiania ostrości  działa zbyt wolno. Z powodzeniem można zastosować to rozwiązanie przy zdjęciach nocnych, fotografii dzieci i zwierząt, makrofotografii czy nawet do rejestrowania poruszających się pojazdów. Oczywiście pod warunkiem, że ruch odbywa się równolegle do soczewki aparatu. Przemieszczenie do przodu lub do tyłu spowoduje wyjście poza płaszczyznę ostrości. Szczegółowo techniki fotografowania omówimy sobie w następnych wpisach.

BALANS BIELI (WB)

Balans bieli, oznaczany jako WB (white balance), to proces dostosowywania barw rejestrowanych przez matrycę tak by najlepiej odpowiadały temu co widzimy. Parametr wyrażany jest za pomocą temperatury barwowej światła w kelwinach (K).  Dolny zakres to barwy zimne a górny ciepłe. Dla ułatwienia stosuje się dodatkowo oznaczenia odpowiadające rodzajowi oświetlenia takie jak

• żarówka – sztuczne oświetlenie żarowe,
• jarzeniówka – sztuczne oświetlenie jarzeniowe,
• słońce – zastane światło słoneczne,
• chmury – zastane światło słoneczne za chmurami.

Ustawienie odpowiedniej temperatury barwowej przed zdjęciami oszczędza czas, który przeznaczylibyśmy na korekty podczas obróbki.

CZAS OTWARCIA MIGAWKI

Decyduje o tym ile światła dostaje się na matrycę oraz jak długo rejestrowany jest obraz. Krótki czas otwarcia migawki pozwala fotografować szybko poruszające się obiekty. Wymaga jednak bardzo dobrego doświetlenia sceny. Długi czas nadaje się z kolei idealnie do zdjęć nocnych budynków czy krajobrazów.
Warto upewnić się jaka jest wartość graniczna parametrów przy której wychodzą nam nieporuszone zdjęcia „z ręki”, żeby wiedzieć kiedy zastosować statyw lub uchwyt na telefon.

Poniżej przykładowe zdjęcia. Owada w ruchu udało się złapać przy ok 1/2000s (ostrość zablokowana na pręcikach kwiatu), a ujęcie nocne ze smugą świateł przejeżdżających samochodów wymagało statywu i czasu 3s.

CZUŁOŚĆ ISO

Czułość ISO w aplikacji aparatu to substytut czułości klisz stosowanych w tradycyjnej fotografii, a jej zmiana zwiększa światłoczułość matrycy. Im wyższa światłoczułość, tym krótszy czas potrzebny do naświetlenia. Można w ten sposób uniknąć stosowania statywu do zdjęć w słabym oświetleniu.
Niestety zastosowanie wyższej niż natywna czułości ISO w smartfonie powoduje powstawanie szumów na zdjęciu (to te widzialne na zacienionych powierzchniach kropki) i obniża jakość zdjęcia. Wiele aplikacji posiada wbudowany algorytm odszumiania, ale jego użycie skutkuje utratą detali. Poniżej przykład pomniejszonego pełnego kadru i wycinka oryginału przy ISO 3200.

Dlatego, jeśli nie zamierzacie skalować zdjęcia do rozmiaru przy którym nie widać szumów, zalecam używanie wyłącznie natywnej czułości ISO (to ta najniższa wartość).
Warto pamiętać, że większość aplikacji w trybach automatycznych forsuje wyższą czułość matrycy żeby skrócić czas otwarcia migawki. By uniknąć rozczarowania po powiększeniu zdjęć na komputerze, warto stosować tryb manualny.

KOREKTA EKSPOZYCJI

Ostatni z parametrów umożliwia rozjaśnienie lub przyciemnienie zdjęcia o jeden lub kilka stopni wartości ekspozycji, oznaczanej jako EV. Pamiętać należy, że +1EV oznacza podwojenie ilości światła docierającego na matrycę, a +2EV daje go aż czterokrotnie więcej. Analogicznie sprawa ma się z wartościami ujemnymi. Co ważne, podczas rozjaśnienia lub przyciemnienia aplikacja dobiera sama czas otwarcia migawki oraz wartość ISO. Funkcja wymaga więc przestawienia tych parametrów w tryb automatyczny.

Korekta jest przeprowadzana w oparciu o pomiar światła, który ze względu na sposób działania może być

• matrycowy (na całej powierzchni matrycy),
• punktowy (w miejscu w którym łapiemy ostrość)
• centralnie ważony (ze szczególnym uwzględnieniem centrum kadru). 

Niektóre aplikacje aparatu pozwalają na wybór sposobu pomiaru światła w zależności od fotografowanej sceny. Poniżej przykłady zastosowania minimalnej, maksymalnej i zerowej korekty ekspozycji.

Podsumowując, mamy masę zmiennych, które dostosowujemy w zależności od tematu, warunków oświetleniowych i tego jaki efekt chcemy uzyskać. Im częściej będziecie wykorzystywali ustawienia manualne, tym lepiej poznacie możliwości swojego telefonu. I nie przejmujcie się gdy przyjedzie wam żonglować ustawieniami, bo to część procesu.
Przy poniższym wschodzie słońca zacząłem fotografować z czasem otwarcia migawki 1/60s i 1/90s, a skończyłem na 1/1500s. Powodem była zmiana natężenia światła słonecznego, do którego musiałem się dostosować.

Jeśli jesteście ciekawi przy jakich ustawieniach wykonane zostało zdjęcie, które wam się podoba, z pomocą przyjdzie wam Exif. To skrót od Exchangeable Image File Format i oznacza standard metadanych dla plików z obrazami. Dzięki niemu można znaleźć

• nazwę urządzenia, którym wykonano zdjęcie
• czas naświetlenia,
• wartość przysłony,
• czułość ISO
• ogniskową obiektywu
• sposób pomiaru światła przez aparat
• rozdzielczość w pikselach i rozmiar pliku
• współrzędne GPS miejsca w którym wykonano zdjęcia
• datę wykonania fotografii
• informację o prawach autorskich (jeśli została dodana przez autora)

Podstawowym programem pozwalającym odczytać te informacje na telefonie jest aplikacja Zdjęcia Google. Wystarczy otworzyć wybrane zdjęcie i kliknąć trzy kropki w prawym górnym rogu.

Na koniec chciałbym zachęcić was do ciągłego eksperymentowania z ustawieniami i sprawdzania granic możliwości posiadanego sprzętu. Może się okazać, że wcale nie jest taki zły jak by się mogło wydawać na podstawie zdjęć z trybu automatycznego.

Światła życzę i tylko udanych kadrów.
__________________
Partnerem technologicznym cyklu jest Motorola.
Wszystkie zdjęcia i zrzuty ekranu wykonano smartfonami tej marki.